12 bouwstenen voor onderwijsinnovatie
Veel scholen starten enthousiast met prachtige innovatieve ideeën om hun onderwijs te verbeteren. Met de overtuiging om het onderwijs beter aan te laten sluiten bij de wereld van morgen en de individuele behoeftes van de leerlingen. Ontdekkend leren, blended learning, bewegend leren; er zijn veel voorbeelden te vinden. Als zo’n idee in de praktijk dan toch niet helemaal uit de verf komt, waar ligt dat dan aan? Vaak zit ‘m dat in het proces. Veel scholen weten niet goed hoe je zo’n veranderproces kunt aanpakken. Tegelijkertijd wil je de onderwijskwaliteit wel borgen, je werkt tenslotte met leerlingen. Weet dus goed, wat je doet!
Innovatieproces
Een van de belangrijkste startvragen is: welk probleem wil je oplossen, wat is de drijfveer van de innovatie? Veranderen is ingewikkeld; het omvat veel componenten, faal- en succesfactoren en barrières. Het vraagt om de juiste skills, kennis en een passende mindset. Belangrijk is dat het proces volgens een heldere structuur verloopt; met een projectplan, een proces in heldere fases en werken met pilots in geselecteerde pilotklassen. Onderzoek vooraf of de innovatie überhaupt een kans van slagen heeft. Veel innovaties zijn al eens in de praktijk gebracht en online is hierover veel informatie te vinden. Denk ook aan tussentijds meten, observeren, data bijhouden en samen reflecteren, etc. En vooral: zorg dat je weet hoe je de innovatie na de pilots moet opschalen naar de rest van het team. Beginnen met een innovatie is niet zo moeilijk, een pilot goed doorvoeren in een gehele organisatie des te meer. Hulp inschakelen van een innovatiespecialist in onderwijs kan je helpen.
We voorzien je graag van 12 bouwstenen voor onderwijsinnovatie die je kunnen helpen bij het proces:
Onderwijs vernieuwen is een proces dat vraagt om zorgvuldige stappen en bewuste keuzes. Deze bouwstenen kunnen daarbij richting geven:
- Creëer een beschermde omgeving
Bij onderwijsinnovatie kan het helpen om de vernieuwing tijdelijk ‘buiten’ de bestaande organisatie of structuur te plaatsen, alsof het in een kas staat. In zo’n afgeschermde setting krijgt een idee de kans om te groeien en zich te ontwikkelen, voordat het breed wordt ingevoerd. - Werk met een innovatiegroep
Een innovatiegroep, met een duidelijke leider en daarnaast enkele pilotdeelnemers (leraren, schoolleiders of beleidsmedewerkers), zorgt voor structuur en eigenaarschap. Deze rollen vragen wel om specifieke vaardigheden, dus besteed aandacht aan wie welke rol op zich neemt. - Bouw kennis op voordat je start
Voordat je een pilot lanceert, is het waardevol om samen de kennis over het onderwerp te verdiepen. Zoek naar bewijs of de innovatie kansrijk is. Online bronnen, AI-tools of gesprekken met organisaties die al ervaring hebben, kunnen hier goed bij helpen. - Onderzoek de drijfveren
Stel jezelf en je team de vraag: waarom willen we precies innoveren, en welk probleem lossen we ermee op? Maak dit concreet. Innovaties die puur worden ingezet omdat anderen het ook doen, omdat het trendy klinkt of omdat het wordt opgelegd, hebben vaak weinig kans van slagen. Nieuw is niet per definitie beter. - Innoveer langzaam, leer snel
Werk in fases en neem alle stappen die nodig zijn: taken verdelen, een plan opstellen, meten en bijstellen. Als je merkt dat opschalen lastig is, zoek dan ondersteuning van buitenaf. - Spreek dezelfde taal
Leg een begrippenlijst aan met definities. Zo voorkom je dat teamleden of scholen langs elkaar heen praten of verschillende interpretaties hanteren. - Kijk door de ogen van de leerling
Voordat je start met een pilot, kan het waardevol zijn om groep leerlingen of scholen een perdiode te volgen. Noteer wat je ziet: hoe ervaren zij het huidige onderwijs, waar lopen ze tegenaan? Deel dit in de innovatiegroep en vertaal het naar je plan. - Begin klein
Start niet direct met de hele school, alle scholen binnen een bestuur of alle besturen binnen een samenwerkingsverband, maar met een compacte innovatiegroep en een beperkt aantal pilotscholen of teams. Kies deelnemers die openstaan voor vernieuwing en de juiste mindset hebben. Evalueer regelmatig, verzamel data en bespreek bevindingen. - Voorzie barrières en randvoorwaarden
Breng vooraf mogelijke succes- en faalfactoren in kaart. Denk aan budget, draagvlak, andere lopende projecten en invloed op bestaande structuren binnen en tussen scholen. - Meet in elke fase
Gebruik data om te leren en verantwoording af te leggen. Observaties, rubrics, interviews of enquêtes helpen om zicht te krijgen op de effecten. Zo kun je ook beter bepalen of opschaling naar meerdere scholen of het hele bestuur zinvol is. - Betrek de doelgroep actief
Innovatie is er uiteindelijk voor de leerlingen – en vaak ook voor ouders. Neem hun stem mee door middel van interviews, enquêtes of focusgroepen. Leg de resultaten vast en bespreek ze in de innovatiegroep. - Communiceer en deel verhalen
Een sterke communicatiestrategie helpt om collega’s, scholen en je bredere netwerk mee te nemen. Vertel het verhaal van de pilot, inclusief de lessen die zijn geleerd. Dat maakt de innovatie niet alleen inzichtelijk, maar ook inspirerend voor andere scholen of besturen.
Ga of ben jij bezig met een innovatie op school? En wil je eens vrijblijvend sparren met een van onze Kiemkr8 Experts over onderwijsinnovatie? Laat het ons weten, dan komen we in contact.
Responses